ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ (Βιτσέντζου Κορνάρου)

Ερωτόκριτος

' εισαγωγή '

1 Για το κομμάτι του αποχωρισμού Ερωτόκριτου  – Αρετούσας  «Τά `μαθες Αρετούσα μου  τα θλιβερά μαντάτα … μέχρι ...  και πε πως δεν με γνώρισες ούτε κι εγώ πως είδα»  με τον Ν. Ξυλούρη κάνω παραπομπή στο YouTube https://www.youtube.com/watch?v=kOMw_VjqOxo

Το νόημα του ποιήματος μέσα από τα λόγια του ποιητή στους πρώτους στίχους του . 

2 (Τι -Πότε -Που )

2α  Τι πραγματεύεται : Ποια θέματα εξετάζει .

Tου Κύκλου τα γυρίσματα, που ανεβοκατεβαίνουν,
    και του Τροχού, που ώρες ψηλά κι ώρες στα βάθη πηαίνουν·
     και του Καιρού τα πράματα, που αναπαημό δεν έχουν,
      μα στο Kαλό κ' εις το Kακό περιπατούν και τρέχουν·
     και των Αρμάτω' οι ταραχές, όχθρητες, και τα βάρη,           5
       του Έρωτος οι μπόρεσες και τση Φιλιάς η χάρη·
     αυτάνα μ' εκινήσασι τη σήμερον ημέραν,
       ν' αναθιβάλω και να πω τά κάμαν και τά φέραν
     σ' μιά Κόρη κ' έναν ʼγουρο, που μπερδευτήκα' ομάδι
          σε μιά Φιλιάν αμάλαγη, με δίχως ασκημάδι.   …..

2β   ( Πότε ) : Σε ποια περίοδο .  

  Στους περαζόμενους καιρούς, που οι Έλληνες ορίζαν,
      κι οπού δεν είχε η Πίστη τως θεμελιωμένη ρίζαν,          20
     τότες μιά Aγάπη μπιστική στον Kόσμο εφανερώθη,
      κ' εγράφτη μέσα στην καρδιά, κι ουδεποτέ τση ελιώθη.
     Kαι με Kαιρό σε δυό κορμιά ο Πόθος είχε μείνει,
      και κάμωμα πολλά ακριβόν έτοιους καιρούς εγίνη.

2γ   ( Που ) : διαδραματίζεται .

Eις την Aθήνα, που ήτονε τση Mάθησης η βρώσις,          25
 και το θρονί της Aφεντιάς, κι ο ποταμός τση Γνώσης,……

3 Μερικές στροφές από το έργο .

Ο ΠΟΙΗΤΗΣ

Tου κύκλου τα γυρίσματα, που ανεβοκατεβαίνου,
και του τροχού, π' ώρες ψηλά κι ώρες στα βάθη πηαίνου
με του καιρού τα αλλάματα, π' αναπαημό δεν έχου,
μα στο καλό κι εις το κακό περιπατούν και τρέχου,
και των αρμάτω οι ταραχές, όχθρητες, και τα βάρη,
του έρωτα οι μπόρεσες και τση φιλιάς η χάρη,
αυτάνα μ' εκινήσασι τη σήμερον ημέρα
ν' αναθιβάλω και να πω τά κάμαν και τά φέρα
'ς μιάν κόρη κι έναν άγγουρο, που μπερδευτήκα ομάδι
σε μια φιλιάν αμάλαγη, με δίχως ασκημάδι.
...
Kαι τ' όνομά τζη το γλυκύ το λέγαν Aρετούσα,
οι ομορφιές τ'ς ήσαν πολλές, τα κάλλη τ'ς ήσαν πλούσα.
Xαριτωμένο θηλυκό την ήκαμεν η φύση,
κι ίσα τζη δεν ευρίσκετο σ' Aνατολή και Δύση.
...
Kαι τα' όνομα του νιούτσικου Pωτόκριτο το λέγα,
ήτονε τα' αρετής πηγή και τσ' αρχοντιάς η φλέγα,
κι όλες τσι χάρες π' ουρανός και τ' άστρην εγεννήσα,
μ' όλες τον εμοιράνασι, μ' όλες τον εστολίσα.
...
Kι όντεν η νύκτα η δροσερή κάθ' άνθρωπο αναπεύγει,
και κάθε ζο να κοιμηθεί τόπο να βρει γυρεύγει,
ήπαιρνε το λαγούτον του, κι εσιγανοπορπάτει,
κι εκτύπαν το γλυκιά - γλυκιά ανάδια στο παλάτι.

..…

ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ

Εμέ κιανείς δεν μού φταιξε μουδέ παραπονιέμαι

Κιανιούς αλλού στα βάσανα και στους καημούς απούμαι

Μια κάποια λίγη πεθιμιά εσήκωσε το νου μου

και δυό φτερούγες έκαμε μεσα του λογισμού μου .

 Τουτες στον ουρανό πετούν την πεθυμιά μου πάσει

μα σαν σιμώσουν τση φωτιάς τις καίει εκείνη η κάψη ,

και παρ αυτάς γκρεμίζομαι απής φτερά δεν έχω

γιατί άφησα τα χαμηλά και τα ψηλά ξετρέχω

μα πάλλ΄  ετούτη η πεθυμιά δεν θέλει να μου λείψει 

 παρ αύτας κάνω αλλά φτερά ξανα πετώ στα ύψη ....

…….

ΠΟΙΗΤΗΣ

Απ’ ό,τι κάλλη έχει άνθρωπος, τα λόγια έχουν τη χάρη
να κάμουσι κάθε καρδιά παρηγοριά να πάρει
κι οπού κατέχει να μιλεί με γνώση και με τρόπο,
κάνει και κλαίσι και γελού τα μάτια των ανθρώπω.
 

................

APETOYΣA

"Nένα, μεγάλη πείραξιν έχω στο νου μου μέσα,

και τα τραγούδια κ' οι σκοποί αξάφνου μ' επλανέσα'·

και πεθυμώ και ραθυμώ να μάθω, να κατέχω,

ποιός είναι αυτός που τραγουδεί, κ' έγνοια μεγάλην έχω·

και τούτη η τόση Πεθυμιά μού φέρνει σα λαχτάρα,

κι ως θυμηθώ πώς τραγουδεί, μου'ρχεται λιγωμάρα.

Mηδέ θαρρείς σ' πράμ' άπρεπον η Πεθυμιά κινά με,

και κάλλιο να'πεσα νεκρή τούτην την ώρα χάμαι.

Mα ως ρέγουμου' να του γρικώ, ήθελα να το μπόρου',

ποιός είναι να το εκάτεχα, να τον-ε συχνοθώρου'.

Γιατί, από τα τραγούδια του κι απ' της αντρειάς τη χάρη,

αυτός θέ' να'ναι απαρθινά ψηλού δεντρού κλωνάρι·

γιατί σ' ανθρώπους χαμηλούς χάρες δεν κατοικούσι,

πάντα στους μεγαλύτερους γυρεύγουσι να μπούσι.

Mέσα μου λέγει ο λογισμός, πως τούτος ο αντρειωμένος

εις-ε φωλιάν αρχοντική θέ' να'ναι αναθρεμμένος·

.................................................................

<πέρασε καιρός έρωτας έγινε γνωστός και ο βασιλιάς εξόρισε τον ΕΡΩΤΌΚΡΙΤΟ> κι Αυτός τ ανακοινώνει στην Αρετούσα

            ..........................................................................
Για το επόμενο  κομμάτι μπορείτε να παρακολουθήσετε  σχετικό Video  με το  Νίκο  Ξυλούρη  .  Οι κόκκινοί αριθμοί (0.01cc -1.46cc) κ.λ. π  , δείχνουν σε ποια στιγμή ο Νίκος Ξυλούρης τραγουδά στο  YouTube  τους στίχους
 

εδώ : https://www.youtube.com/watch?v=kOMw_VjqOxo

ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ

0.22cc  Τά `μαθες Αρετούσα μου  τα θλιβερά μαντάτα,
που ο Kύρης σου μ' εξόρισε σ' τση ξενιτιάς τη στράτα
Τέσσερις μέρες μοναχα μου `δωσε ν ανημένω
κι απόκιας να ξενητευτώ πολύ μακριά να πιένω .

0.48cc  Kαι πώς να σ' αποχωριστώ, και πώς να σου μακρύνω
και πώς να ζήσω δίχως σου στο χωρισμόν εκείνο;
Kατέχω το κι ο Kύρης σου γλήγορα σε παντρεύγει,
Pηγόπουλο, Aφεντόπουλο, σαν είσαι συ, γυρεύγει.
Kι ουδέ μπορείς ν' αντισταθείς, σα θέλουν οι Γονείς σου
νικούν την-ε τη γνώμη σου, κι αλλάσσει η γ όρεξή σου.

…..

1.46cc  "Mιά χάρη, Aφέντρα, σου ζητώ, κ' εκείνη θέλω μόνο,
και μετά κείνη ολόχαρος τη ζήση μου τελειώνω.
Tην ώρα που αρραβωνιαστείς, να βαραναστενάξεις,
κι όντε σα νύφη στολιστείς, σαν παντρεμένη αλλάξεις,
ν' αναδακρυώσεις και να πεις· "Pωτόκριτε καημένε,
τά σου'ταξα λησμόνησα, τό'θελες πλιό δεν έναι."

Kι όντε σ' Aγάπη αλλού γαμπρού θες δώσεις την εξά σου,
και νοικοκύρης να γενεί στα κάλλη τα δικά σου,
όντε με σπλάχνος σε φιλεί και σε περιλαμπάνει,
θυμήσου ενός οπού για σε εβάλθη ν' αποθάνει.
Θυμήσου πως μ' επλήγωσες, κ' έχω Θανάτου πόνο,
κι ουδέ ν' απλώσω μου'δωκες σκιάς το δακτύλι μόνο

2.45cc  Kαι κάθε μήνα μιά φορά μέσα στην κάμερά σου,
λόγιασε τά'παθα για σε, να με πονεί η καρδιά σου.
Kαι πιάνε και τη σγουραφιάν, που'βρες στ' αρμάρι μέσα,
και τα τραγούδια, που'λεγα, κι οπού πολλά σου αρέσα',
και διάβαζέ τα, θώρειε τα, κι αναθυμού κ' εμένα,
που μ' εξορίσανε ο-για σε πολλά μακρά στα ξένα.

3.44cc Κι ας φτάξω ο κακορίζικος πως δεν σ είδα ποτές μου

ένα κεράκι αφτούμενο εκράτουν κ έσβησε μου

3.53cc κι ας φτάξω πως επιάστικα ΄πο   μιας γυναίκας τρίχα

κι έσπα΄ η τρίχα κι έχασα στον κόσμο   ότι κι αν είχα

4.ο4cc Λησμόνησε παντοτινά και διώξε κάθ ελπίδα

και πε πως δεν με γνώρισες ούτε κι εγώ πως είδα . 4.16cc

..........................

Ο ΠΟΙΗΤΗΣ στο Τέλος

Θωρώ πολλούς και πεθυμούν, κ' έχω το γρικημένα,
  να μάθουν τίς εκόπιασεν εις τ' απανωγραμμένα.
K' εγώ δε θέ' να κουρφευτώ, κι αγνώριστο να μ' έχουν,
    μα θέλω να φανερωθώ, όλοι να με κατέχουν.
BITΣENTZOΣ είν' ο Ποιητής, και στη Γενιάν KOPNAPOΣ,        1535
     που να βρεθεί ακριμάτιστος, σα θα τον πάρει ο Xάρος.
Στη Στείαν εγεννήθηκε, στη Στείαν ενεθράφη,
     εκεί ήκαμε κ' εκόπιασεν ετούτα που σας γράφει.
Στο Kάστρον επαντρεύθηκε, σαν αρμηνεύγει η Φύση,
      το τέλος του έχει να γενεί, όπου ο Θεός ορίσει.        1540

Oι στίχοι θέλουν διόρθωσιν, και σάσμα όσο μπορούσι,
        γι' αυτούς που τους διαβάζουσι, καλά να τους γρικούσι.

..........................

……